Oruç dilimize Farsça’dan geçmiş olup, bazı dillerde de savm olarak kullanılmıştır. Savm ‘tutmak’ demektir. Dolayısıyla buradaki tutmak fiili kendini yemekten ve içmekten tutmak olarak sınırlandırılmamalıdır. Buradaki tutmaktan maksat insanın kendi iç dünyasında kendisiyle yüzleşmesine, yanlışlarını-doğrularını, eksilerini-artılarını hesaplamasına nefsinin yanlışlara yönlendirmesine karşı durmaktır. Daha iyiye, doğruya, güzele yönelmesine vesile olan bir eylemdir oruç. Kısacası Oruç, ‘Nefis terbiyesidir denilebilir.
Kuran-ı Kerimde ‘Oruç sizden öncekilere şart koşulduğu gibi size de şart koşulmuştur denilerek, insanların oruç tutmasının istenmesinin Adem Peygamberden bu yana olduğunun kanıtıdır. Burada adı geçen oruç Muharrem orucudur.
Aleviler Muharrem orucunun aynı zamanda yaklaşık 1350 sene evvel kerbela katliamı ile örtüşmesinden dolayı aynı zamanda Yas (matem) olarak da adlandırırlar.
Aleviler olarak Muharrem orucu ile Hz. Adem’den günümüze oruç fiilini yerine getirirken aynı zamanda Hz. Hüseyin`in şahsında Ehlibeyte, Ehlibeyt değerlerine bağlılığımızı hatırlıyoruz. Muharrem orucu, bütün bu özellikleriyle biz Aleviler için önemli bir ibadettir.
Muharrem Orucu nasıl tutulur?
Kurban Bayramının 1. gününden başlayarak 20 gün sayılır. 20. günün akşamı Muharrem Orucu için niyet edilir ve oruç başlar ( Bu yıl oruç 20.08.2020 tarihinde başlıyor.)
( 16-18.08.2020 Masum-u Pak orucu, 19.08.2020 Fatma Ana Orucu ve devamında 12 gün Muharrem orucu sonrası ise 01.09.2020 Aşure Günüdür). Oruç günleri detaylı olarak bu yazımızda verilmiştir.
Niyet edildikten sonra gün doğumu ile gün batımı arasındaki sürede hiç bir şey yenilmez ve içilmez. Sahur kavramı biz Alevilerde yoktur. Gün batımı ile oruç açılır.
Oruç süresince (12 gün boyunca) düğün, nişan, sünnet ve benzer törenler/etkinlikler yapılmaz, kurban kesilmez, et yenilmez, Kerbela Şehitleri’nin çektikleri susuzluğu hissetmek için su içmemeye özen gösterilir. Vücudun su ihtiyacı sulu yemeklerden, çay, kahve, meyve suyu, ayran gibi sıvı içeceklerden karşılanır.
Muharrem orucunun on ikinci gününden sonra ise On iki İmamlar ‘ın ve bu yolda şehit olan bütün canların anısına on iki çeşit/veya daha fazla gıdadan oluşan Aşure Çorbası pişirilerek o yılki Muharrem Orucu tutulmuş olur. Aleviler oruçlarını sevap kazanma hesabıyla tutmaz, gönülden tutar ve samimiyet duygusu ön plandadır.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi biz Alevilerin Muharrem orucu tam da Kerbela olaylarına denk geldiği için aynı zamanda Yastır. O halde Kerbela olayı nedir?
Kerbela ne anlama geliyor?
Hz. Muhammed’in ikinci torunu, Hz. Ali’nin oğlu üçüncü İmam, İmam Hüseyin ve yanındaki 72 yakınını 680’de Emevi halifesi Muaviye oğlu Yezid’in askerleri tarafından Kerbela’da şehit edilmiştir. Kerbela günümüzde Irak sınırları içinde yer alan bir bölgenin adıdır. Bu insanlık dışı katliam tarihe “Kerbela katliamı” olarak geçmiştir.
Kerbela olayı insanlık için bitmek tükenmek bilmeyen bir ders ve mesajlarla doludur. Kerbela, iyi ile kötünün, zalim ile mazlumun, lanetli ile kutsalın, karanlık ile aydınlığın mücadelesidir. Biz Aleviler o günden bu yana her Muharrem ayında Muharrem orucu ile birlikte bu yası da tutarız. Özellikle İmam Hüseyin’e olan bağlılığımızın da bir göstergesidir yas. Biz Aleviler İmam Hüseyin’e, İmam Hüseyin’in şahsında bulunan insani değerlere bağlıyız. Bizler için İmam Hüseyin kutsaldır.
Bu vahşette ailesinden çok kişiyle beraber, ilkelerinden zerre kadar taviz vermeden, doğrularına ve temsil ettiği Ehlibeyt yoluna bağlı kalarak şehit olmuştur. İşte bütün bu ve daha başka nedenlerden dolayı biz Aleviler için, Kerbela çölünde şehit edilen İmam Hüseyin’in anlam ve önemi çok büyüktür.
Aleviler için aşurenin anlamı ve önemi nedir?
Aşure Arapça bir kelimedir ve on anlamına geliyor. Hicri takvimin ilk ayı olan Muharrem ayının onuncu günüdür.
Hz. Hüseyin, Kerbala da şehit edilmeden önce Muharrem ayında tutulan oruçtan sonra pişirilen aşure çorbası bir şenlik havasında yapılıp paylaşılıyordu.
İmam Hüseyin’in şehadetinden sonraki tarihlerden itibaren ise, aşure çorbası şenlik havasından uzak bir şekilde başta Kerbela şehitleri ve 12 imamlar olmak üzere bu yolda canlarını veren bütün şehitlerin anılarına bağlılığın bir gereği olarak pişirilip dağıtıldı. Günümüzde de bu şekilde uygulanmaktadır.
Aşure tatlısının çıkış noktası ile ilgili temel anlatım Nuh peygamberle ilgili olan anlatımdır. Tarihi kaynaklara göre, Nuh peygamberin gemisinin karaya oturmasından sonra gemide bulunan son yiyeceklerden bu tatlı çorba meydana gelmiştir.
Muharrem Orucuna başlarken Okunan Dua:
Bismişah… Allah, Allah
Hakk Muhammed Ali aşkına,
Şehitler serdarı İmam Hüseyin aşkına,
Kerbela meydanında şehit düşen masumların aşkına,
On İki İmam, Ondört Masumu-u Pak, Onyedi, Kemerbest efendilerimizin hürmetine,
Hz. Fatma Ana’nın şefaatine,
Hazır, gaip gerçek erenlerine himmetine;
Niyet ettim Hakk için oruç tutmaya, İmam Hüseyin’in matemini çekmeye.
Niyetimiz kabul ve makbul ola.
Hakk dergahına, Hz. Hüseyin’in katarına yazıla
Allah eyvallah
Gerçeğe Hü.
Muharrem Orucu Açılırken Okunan Dua
Bismişah.. Allah, Allah
Ya Hakk;
Bize bu Muharrem orucunu tutmayı, Kerbela matemini yaşamayı nasip ettiğin için Sana sonsuz şükürler olsun.
Bütün peygamberlerine salât ve selam olsun.
Kerbela şehitlerinin ruhları ilahi nurun ile şad olsun.
Yezid’e ve anlayışına lanet olsun.
Bütün şehitlerin, erenlerin, evliyaların yüzü suyu hürmetine, tutuğumuz oruçları, yaptığımız ibadetleri, dergah-ı izzetinde kabul eyle.
Selamullah ya Hüseyin!
Selamullah ya Hüseyin!
Selamullah ya Kerbela’da susuz şehit düşen şühedalar!
Bismişah.. Allah, Allah
Niyetlerimiz kabul, lokmalarımız makbul, muratlarımız hasıl ola.
Tuttuğumuz oruç, yaptığımız ibadet;
Üçlerin, Beşlerin, Yedilerin, Kırkların, Oniki İmamların, Ondört Masum-u Pakların, Onyedi Kemerbestlerin dergahına yazıla.
Kerbela şehitlerimizin, gelmiş geçmiş cümle ulularımızın, atalarımızın
ruhu revanları şad u handan ola.
Allah bizleri görünür görünmez kazalardan, belalardan, afetlerden, ve her türlü kötülüklerden koruya.
Bizleri Ehlibeytin katarından, didarından ayırmaya.
Cümlemize sağlık, huzur, birlik, dirlik, hayırlı kazançlar ve hayırlı kısmetler nasip eyleye
Sonsuz gerçeklerin demine Hü.
Aşure Duası
Bismişah…Allah, Allah
Barekallah.
Şehidler Şahı İmam Hüseyin Efendimizin ve Kerbela şehitlerinin yüce ruhlarının şad olması için barekallah.
Cümle erenlerin ruhu için barekallah.
Ahirete göçenlerimiz ve bugün yaşayanlarımız için barekallah.
Gökten hayırlı rahmet, yerden hayırlı bereket vermesi için barekallah.
Ya Hakk; bu aşuremiz bin kazaya ve belaya kalkan olsun.
Yiyenlere helal, yapanlara Hakk’ın huzurunda delil olsun.
Dilde dileklerimizin, gönüldeki muradlarımıza vesile olsun.
Bizlere sağlık, huzur ve hayırlar getirsin.
Dualarımız, ibadetimiz, lokmalarımız Hakk’ın ulu dergahında kabul ve makbul olsun.
