ALEVİLİKTE SEMAH ve ANLAMLARI:
Evrende dönmeyen cisim/nesne yoktur. Güneş döner, ay döner. Her şey kendi etrafında ve bir başka şeyin etrafında döner. En büyüğünden, en küçüğüne kadar bu böyledir. Atom, nötron, proton dahi birbiri etrafında döner.
Biraz daha teşbih yaparak bakarsak; bülbül gülün etrafında, arı çiçeğin etrafında döner durur.
Burada Anadolu’nun Piri Bektaş Veli’yi hatırlamak gerekir:
Hünkar Hacı Bektaş Veli der ki ;
“ Semah, ariflerin hâleti (hali, Durumu),
Muhiplerin (sevgi besleyen, Yakın duran) ibadeti,
taliplerin maksududur (Niyet edilerek ulaşılmaya çalışılan) .
Haşa ki, semahımz oyun değildir. Tanrısal bir sırdır. Mecazi değildir.”
Yine Seyyid NİZAMOĞLU der ki;
Aşk odu yürekte yanar, beni gören Mecnun sanar,
Gökyüzünde ay gün döner, ya ben nice dönmeyeyim.
Gel şekki gönülden gider, mü’minlerde inkâr nider,
Melekler arşı devreder, ya ben nice dönmeyeyim,
Semah normalde Cem’de dönülür (dönmek evrende hiçbir şeyin sabit olmadığını ölmediğini hareket edip değiştiğini sembolize eder. Semah, Cem dışında ayrıca; toplumsal içeriği olan toplantılarda ve tanıtmak amacı için dönülebilir. Başka yerlerde düğün, eğlencelerde, konserlerde vs. kurallarına uyulamayacağı için, semah dönülmesi uygun değildir.
Yüzün üzerinde semah çeşidi bulunmaktadır, hepsi için geçerli olan, ağır tempoyla baslar, hızlanır ve yavaşlayarak durur.
Semahta Manevi durum
Ruhun manevi uçuş ve geri dönüşünü sembolize etmektedir.
Cemde ve Semah dönülürken normalde çerağ/mum/ışık yakılır. Şimdilerde lamba yakılmaktadır. Bu ışık, bütün alemi hareket ettiren/yaratan ilâhî NUR olarak kabul edilir. Ayrıca enerjiyi, bilim ve sevgiyi-aşkı sembolize eder.
Semahta kadın ve erkek eşittir, birlikte semah dönülmesi şarttır, bununda birlik, eşitlik, yaradılış, sevgi, karşıtların birliği gibi çok derin anlamları vardır.
Semah yalın ayak dönülmelidir, bu, her ne kadar semahta duygular dünyasında uçulsa da gerçeğe, doğaya/toprağa bağlılığı sembolize ediyor.
Semahta Temizlik Kuralı
Semah günlük, fakat temiz elbiseyle dönülebilir, bazı semahlar dışında (üryan semahı) özel elbise gerekmez. Genelde bele, kendini kontrol etmeyi (Eline Diline Beline sahip olmayı) ve sevdiğine (yola) bağlılığı sembolize eden bir kuşak (kemerbest) bağlanır.
Kimi semah çeşitlerinde avuçlar yer ve gökyüzüne döndürülür, yerle gök arasında (1. kapı hava ve 4 kapı toprak / tanrı ve insan) arasında bağ kurulur.
Gözler genellikle el/avuç içine bakar, bu da aynada kendini görmeyi sembolize eder. (Aynayı tuttum yüzüme Ali göründü gözüme. Nazar eyledim özüme Ali göründü gözüme deyişini hatırlayalım)
Semahta kalbe, götürülen eller, Alevilerin bir tür selamıdır. İçten ve kalpten sevgi ve yola bağlılığı sembolize eden davranışlardır.
Bazı semahlarda eller dairenin dışından içine uzatılır. Bu Haktan gelenin, halkla verilmesini sembolize eder.
Bazı semahlardaki figürlerde doğadaki canlı varlıkların (hayvanların, bitkilerin) özeliklerini, emek, sevgi, birlik vbg. çeşitli konuları sembolize eder.
Son olarak belirtmek gerekir ki, Semah, Alevi inancında 40’lar semahından esinlenilerek yapılmaktadır.
